Hamileliğe hazırlık ve planlama

Hamileliğe hazırlık ve planlamada, her çiftin, hamile kalmadan önce doktora başvurması ve özellikle anne adayının, hamileliğin sağlıklı bir şekilde geçmesini engelleyebilecek durumlara karşı genel bir kontrolden geçmesi önerilir.

Hamilelik öncesi danışmanlıkta doktorum bana hangi tavsiyelerde bulunabilir?

• İlaçlar – Sürekli veya arada bir kullandığınız ilaç veya ilaçlarınız varsa bunların bebeğinize olası etkilerini doktorunuza sorun. Bazı ilaçların hamileliğin başından itibaren kullanılması mümkün olsa da, birçok ilacın hamileliğin erken dönemlerinde (ilk 10 hafta) kullanılması sakıncalı olabilir. Ayrıca bitkisel ürünler/ilaçlar kullanıyorsanız bunları da doktorunuz ile paylaşmalısınız. Bitkisel ürün ve gıdalar sağlıklı görünebilir ancak genel kanının aksine birçok bitkisel ürün veya ilacın anne ve bebek sağlığı üzerine olumlu etkisi yoktur. Ayrıca bazı ilaçların tamamen vücuttan atılması uzun zaman alabilmektedir. Bu nedenle hamile kalmadan önce bu gibi ilaçlar hakkında fikir sahibi olmanız ve hamileliği buna göre planlamanız önerilmektedir. Uzun süredir kullanmak durumunda olduğunuz bir ilaç varsa, bazı durumlarda doktorunuz bu ilacı bebek için daha güvenli bir ilaçla değiştirmek isteyebilir. Bazı ilaçların bir anda kesilmesi anne adayının sağlığını olumsuz etkileyebileceğinden, dozun azaltılarak kesilmesi daha uygundur. Ayrıca hamilelikte ortaya çıkan hormonal değişiklikler kullanılan bazı ilaçların dozlarının ayarlanmasını gerektirebilir. Bu durum özellikle sara hastalığında (epilepsi) nöbetleri kontrol etmek için alınan ilaçlar, tansiyon ilaçları, lupus veya romatoid artrit hastalarının kullandığı ilaçlar için geçerlidir.
• Aşılar – Bazı enfeksiyonların hamilelik döneminde geçirilmesi bebeğe zarar verebilmektedir. Bu nedenle eğer anne adayı bu hastalıkları çocukluk döneminde geçirmemiş ve eksik aşıları varsa tamamlaması ve bunu hamile kalmadan 1 ay önce yapması gerekmektedir. Hamileliğe hazırlık döneminde yapılabilecek aşıları olduğu gibi (örn. tetanos, difteri, boğmaca ve grip aşısı), hamilelikte kesinlikle yapılmaması gereken aşılar da vardır (örn. kızamık, kızamıkçık, kabakulak, su çiçeği ve HPV). Hamilelikte hepatit A, hepatit B, poliomyelit ve pnömokok aşılarının yapılması ise sadece belirli şartlar altında uygun olabilir. Eğer bu aşılara ihtiyacınız varsa bu durumu doktorunuz ile görüşmelisiniz.
• Folik asit ve multivitamin – Hamile kalmadan önce günlük 400 mikrogram folik asit içeren multivitamin kullanılması bebekte ortaya çıkabilecek bazı doğumsal anormallikleri önleyebilir. Folik asidi hamile kalmadan 1 ay önce başlamanız daha uygundur, çünkü hamilelik haberi aldığınızda bebeğiniz çoktan vücudundaki pek çok organ veya yapıyı oluşturmuş durumdadır. Her ne kadar vitaminlerin hamilelik öncesinde başlanması ve tüm hamilelik boyunca kullanılması önerilen bir uygulama olsa da, vitaminlerin özellikle A vitamininin fazla miktarda alınması bebeğiniz açısından sakıncalıdır.
• Gıdalar – Bazı yiyeceklerin hemen hamilelik öncesinde veya hamilelikte tüketilmesi bebeğiniz açısından sakıncalı olabilir. Özellikle hamilelikte çiğ et ve süt ürünlerinin tüketilmemesi önerilir. Ayrıca büyük boyutlu balıkların (örn. köpek balığı, büyük orkinos, kılıç balığı vb.) eti yüksek miktarda cıva içerdiği için tüketilmemelidir. Günde 1-2 fincandan daha fazla kahve içmemeye özen gösterilmelidir. Çay ve kola da kafein içermektedir ancak kahve kadar yüksek miktarda değildir.
• Sigara ve alkol – Hamile kalmadan önce kullanıyorsanız sigarayı ve alkolü bırakmalısınız. Bu durum eşiniz için de geçerlidir; özellikle sigara konusunda… Sigara bebeğin erken doğmasına, düşük doğum ağırlığına veya gelişme geriliğine, düşüklere, bebeğin eşinde (plasenta) problemlere ve bebeğin anne karnında ölmesine neden olabilir. Ayrıca hamilelikte sigara içen annelerin bebeklerinin doğumdan sonraki 1 yıl içinde aniden ölme olasılıkları (ani bebek ölümü sendromu) daha yüksektir.
• Diğer hastalıklar – Eğer şeker hastalığı, kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, epilepsi (sara) ve guatr gibi rahatsızlıklarınız varsa, hamilelik bu hastalıkların durumunu daha da kötüleştirebilir ve kontrolünü zorlaştırabilir. Bu nedenle hamilelik öncesinde mevcut hastalığınızın durumu ve hamilelik döneminde yapılabilecekler konusunda doktorunuzla görüşmelisiniz. Ayrıca anne ve baba adayında kistik fibrozis, musküler distrofi veya frajil X gibi bir rahatsızlık varsa, bu durum genetik olarak bebeğe de aktarılabilir. Bu nedenle hamilelik öncesinde ve hamilelikte genetik araştırma yapılması gerekebilir.
• Kilo – Hamilelik öncesinde aşırı zayıf veya kilolu kadınların sağlıklı bir hamilelik dönemi geçirmeleri için ideal kilolarına ulaşmaları beklenir. Ayrıca zayıf ve kilolu kadınların hamile kalmaları da daha güç olmaktadır.