Rahim kanseri ve taraması

Rahim kanseri, rahimdeki normal hücreler anormal hücrelere dönüştüğünde ve kontrolden çıktığında ortaya çıkar.

Rahim kanseri nedir?

Rahim kadın üreme sisteminin önemli bir parçasıdır ve kaslardan oluşan bir dış tabaka ile bu kas tabakasının iç yüzeyini örten ve endometrium adı verilen iç tabakadan meydana gelir. Rahim kanseri, rahimdeki normal hücreler anormal hücrelere dönüştüğünde ve kontrolden çıktığında ortaya çıkar.

Rahim kanseri yumurtalık kanseri ile birlikte kadın üreme sisteminin en yaygın kanseridir. Farklı rahim kanseri türleri vardır, ancak çoğu rahim kanseri, ince iç yüzeydeki hücrelerde (endometrium) başlar. Rahim kanseri her yaştaki kadında ortaya çıkabilir, ancak menopoza girmiş kadınlarda çok daha yaygındır.

Günümüzde rahim kanserleri çoğu kadına erken bir aşamada (kanser rahim dışına yayılmadan önce), hastalığın genellikle tek başına ameliyatla tedavi edilebildiği bir zamanda teşhis edilir.

Tüm rahim kanserleri aynı mıdır?

Hayır. Çok farklı rahim kanseri türleri bulunur. Daha önce de belirttiğim gibi rahim kanserlerinin çoğu rahim iç yüzeyini kaplayan ve endometrium adı verilen dokudan kaynaklansa da rahimin kas tabakasından köken alan rahim kanserleri de vardır. Rahim kas tabakasından kaynaklanan kanserler sarkom olarak adlandırılır ve genellikle endometriumdan kaynaklanan kanserlere göre daha ciddi seyreder.

Rahim kanserleri arasındaki bir diğer fark da tümörü oluşturan hücrelerin tipidir. Bu da kanserin daha iyi seyirli veya agresif olma durumunu belirler. Rahim iç yüzeyinden kaynaklanan kanserlerin çoğu daha iyi seyir gösteren hücre tipinden gelişmektedir.

Rahim kanseri kimlerde daha sık gözlenir?

Rahim kanseri için risk faktörleri arasında karşılanmamış hormon (östrojen veya tamoksifen) tedavisi, geç menopoz (55 yaş sonrası menopoz), obezite, doğum yapmamış olmak, şeker hastalığı, polikistik over sendromu, Lynch sendromu sayılabilir. Lynch sendromu çeşitli kanser türlerine yatkın olan genetik bir bozukluktur ve bu sendrom gözlenen kadınlarda sadece rahim kanseri değil, yumurtalık ve kalın bağırsak kanserleri de sık gözlenir. Özellikle erken yaşta (50 yaş öncesinde) rahim kanseri gözlenen kadınlarda veya aile öyküsü bulunan kadınlarda Lynch sendromu için genetik danışmanlık ve test yapılmalıdır.

Rahim kanseri ailesel özellik gösterir mi?

Rahim kanserlerinin büyük bir çoğunluğu ailesel bir yatkınlık göstermez. Ancak bazı genetik mutasyonlar bazı aile bireylerinde rahim kanserinin ortaya çıkmasına neden olabilir. PTEN ve BRCA genlerinde mutasyon olan aile bireyleri rahim kanseri açısından risk altındadır.

Rahim kanserine karşı koruyucu yöntemler nelerdir?

Doğum yapmak (ne kadar doğum yapılırsa risk o kadar azalır), geç yaşta doğum yapmak, emzirme, doğum kontrol hapları ve düzenli egzersiz yapmak rahim kanseri riskini azaltmaktadır.

Rahim kanserinin belirtileri nelerdir?

Rahim kanserinin en yaygın belirtisi anormal vajinal kanamadır. Anormal vajinal kanama şunları içerir:

• Adet döngüleri arasında kanama (adet döneminiz dışındaki zamanlarda)
• Normalden daha ağır âdet kanaması
• Menopoza girmiş bir kadında herhangi bir vajinal kanama

Bu belirtiler, kanser olmayan durumlar da gözlense de özellikle 40 yaşından sonra düzensiz kanamaların olası bir rahim kanseri açısından araştırılması gerekir.

Rahim kanseri nasıl teşhis edilir?

Anormal vajinal kanama varlığında, rahim kanseri olup olmadığını belirlemek için rahim iç dokusundan doku örneği (biyopsi) alınır. Biyopsi muayene sırasında ince bir plastik kanül (pipelle) yardımıyla veya anestezi altında kürtaj şeklinde (probe küretaj) alınabilir. Alınan örnek patolojik olarak incelenir ve kanser olup olmadığı belirlenir.

Menopoz sonrasında, rahim kanserini kontrol etmek için ultrason yapılabilir. Ultrason ile rahim iç yüzeyini döşeyen doku kalınlığı ölçülür ve kalınlaşmış iç yüzey varlığında yine biyopsi yapılabilir.

Rahim kanseri bazen histeroskopi adı verilen ve rahim içini gözlememizi sağlayan bir optik/kamera sistemi yardımıyla da teşhis edilebilir.

Rahim kanserinin yaygınlığı nasıl anlaşılır?

Rahim kanserinin ne kadar yayıldığının belirlenmesi tedavi açısından oldukça önemlidir. Kanserin diğer organlara yayıldığına dair işaretler olup olmadığı muayene, karın ve kasık bölgesinin manyetik rezonans görüntülemesi [MRI], göğüs röntgeni veya diğer görüntüleme testlerine göre belirlenebilir.

Rahim kanseri nasıl tedavi edilir?

Hastalığın yaygınlığını belirlemek ve tedavi etmek için ameliyat gereklidir. Ameliyat açık veya kapalı (laparoskopik) yöntem ile yapılabilir. Rahim kanseri olan kadınların çoğu, rahim, yumurtalıklar ve yumurtalıkları rahme bağlayan tüpleri (fallop tüpleri) çıkarmak için ameliyat olur. Bu ameliyata “histerektomi” adı verilir. Ameliyat sırasında doktor, kanserin yayılıp yayılmadığını görmek için rahim çevresindeki alanı, organları ve lenf düğümlerini de kontrol edecektir. Anormal görünen diğer doku ve organlar çıkarılır.

Lenf düğümlerinin çıkarılmasına bağlı olarak ameliyattan sonra bacaklarda şişme olabilir (lenfödem). Lenfödem rahim kanseri cerrahisi sonrasında kadınların yaklaşık %5-40’ında gözlenir. Ancak yeni bir teknik olan nöbetçi (sentinel) lenf düğümü çıkarılması ile bu olasılık daha düşüktür.

Yaşlı kadınlarda veya ciddi tıbbi sorunları olan hastalarda ameliyat çok riskli kabul edilirse, tek başına radyasyon tedavisi (radyoterapi) önerilebilir.

Bazı özel durumlarda hormonal tedavi (progesteron tedavisi) de uygulanabilir.

Ameliyat kanseri ortadan kaldırırsa, ameliyattan sonra daha fazla tedaviye ihtiyaç kalmaz. Ancak bazı durumlarda kemoterapi (kanser hücrelerini öldüren veya büyümelerini durduran ilaçlar) veya radyoterapi ihtiyacı olabilir.

Tedaviden sonra ne olur?

Tedaviden sonra, kanserin geri gelip gelmediğini görmek için sık sık kontrol yapılır. Bu kontrollerde muayene, takip testleri, kan testleri ve görüntüleme testleri yapılır. Bu kontrollerin amacı kanserin geri gelip gelmediğini belirlemektir.

Ayrıca anormal vajinal kanama, karnınızdaki ağrı veya geçmeyen öksürük belirtilerini de izlemelisiniz. Bu belirtiler ortaya çıkarsa doktorunuza bildirin, kanserin geri döndüğü anlamına gelebilir.

Rahim kanseri geri gelirse veya yayılırsa ne olur?

Kanser geri gelirse veya yayılırsa, daha fazla ameliyat, radyasyon tedavisi veya kemoterapi olabilir.

Ya bir gün hamile kalmak istersem?

Henüz menopoza girmediyseniz ve bir gün bebek sahibi olmak istiyorsanız doktorunuzla konuşun. Bir kadın histerektomi veya radyasyondan sonra hamile kalamaz. Doktorunuz sizinle farklı seçenekleri tartışabilir.

Başka ne yapmalıyım?

Doktorunuzun kontroller ve testlerle ilgili tüm talimatlarına uymanız önemlidir. Tedavi sırasında karşılaştığınız herhangi bir yan etki veya problem hakkında doktorunuzla konuşmak da önemlidir.

Her zaman doktorunuza tedaviniz hakkında ne düşündüğünüzü bildirin. Size bir tedavi önerildiği her seferinde şunu sorun:

• Bu tedavinin faydaları nelerdir? Daha uzun yaşamama yardımcı olabilir mi? Semptomları azaltacak mı yoksa önleyecek mi?
• Bu tedavinin olumsuz yanları nelerdir?
• Bu tedavinin dışında başka seçenekler var mı?
• Bu tedaviyi almazsam ne olur?