Yumurta dondurma nedir?

Yumurta dondurma tekniği ile eğitim, kariyer planları, sosyal nedenler ve kanser tedavisi gibi tıbbi nedenlerle hamileliklerini daha ileri yaşlara ertelemek zorunda kalan kadınların yumurta hücrelerinin korunması amaçlanmaktadır.

Her kadında iki yumurtalık ve bu yumurtalıklarda binlerce yumurta hücresi bulunur. Ancak erkekten farklı olarak, kadınlarda yeni yumurta hücresi üretilmez ve ergenlikten menopoza kadar yumurtalıklardaki yumurta hücreleri her adet döneminde kullanılarak tüketilir. Ayrıca zaman içinde yumurta hücrelerinin kalitesi de bozulur ve genetik anormallikler oluşur.

Kadınlar yaşlandıkça, doğurganlık azalır. Çoğu yaşlı kadında rahim tamamen işlevseldir, bu da hamilelik için korunması gereken asıl faktörün kadının yumurtaları olduğu anlamına gelir. Yumurtalar tüp bebek işlemindekine benzer bir teknik ile yumurtalıklardan alınır, dondurulur ve saklanır. Böylece ilerde, yumurtalıklarda yumurta hücreleri tükenmiş veya yeterli kalitede olmasa bile hamilelik mümkün olabilir. Saklanan yumurtalar özel bir teknik ile çözdürülür, döllenmesi sağlanır ve rahim içine yerleştirilir.

Yumurta dondurma hangi durumlarda yapılabilir?

Şu anda hamile kalmaya hazır değilseniz ancak daha sonra hamile kalabileceğinizden emin olmak istiyorsanız, sizin için yumurta dondurma bir seçenek olabilir.

Aşağıdaki durumlarda yumurta dondurmayı düşünebilirsiniz:

• Kanser veya hamile kalma yeteneğinizi etkileyebilecek bir hastalık olması. Radyasyon veya kemoterapi gibi belirli tıbbi tedaviler doğurganlığınıza zarar verebilir. Tedaviden önce yumurta dondurma, daha sonra biyolojik çocuk sahibi olmanızı sağlayabilir.
• Yumurtalıklara zarar verebilecek ya da yumurtalıkların alınmasının gerektiği operasyonlar
• Doğurganlığınızı etkileyebilecek çeşitli hastalıklar (örn. orak hücre anemisi veya lupus)
• Daha genç ve kaliteli yumurtaları ileride kullanmak üzere şimdiden korumak isteyebilirsiniz. Daha genç yaşta yumurta dondurmak, hazır olduğunuzda hamile kalmanıza yardımcı olabilir.

Ülkemizdeki yasal mevzuat aşağıda sıralanan tıbbi durumların varlığında yumurta dondurma ve saklanmasına izin vermektedir:

• Kemoterapi ve radyoterapi gibi yumurta hücrelerine zarar veren tedaviler öncesinde
• Üreme fonksiyonlarının kaybedilmesine yol açacak olan ameliyatlar (yumurtalıkların alınması gibi operasyonlar) öncesinde
• Düşük yumurtalık rezervi (kapasitesi) olup henüz doğurmamış veya aile öyküsünde erken menopoz hikâyesi varlığında

Yumurta dondurma nasıl yapılır?

Yumurta dondurma işlemi tüp bebek merkezlerinde uygulanır. Bu işlem bir aşamaya kadar tüp bebek tedavisi ile aynıdır. Öncesinde bazı kan testleri ile yumurtalık rezervi ve tıbbi durumunuz hakkında bilgi elde edilir. Ardından o adet döngüsünde yumurtalıklarda bulunan tüm yumurtaların gelişmesi amacıyla hormon iğneleri günlük olarak uygulanır. Belirli bir süre (ortalama 10-12 gün) iğne tedavisi sonrasında yumurta kesecikleri (follikül) içinde gelişen yumurtaların son olgunluk aşamasına ulaşması için “çatlatma iğnesi” adı verilen bir iğne yapılır ve 34-36 saat sonra, anestezi altında, yumurtalıklarda gelişmiş bulunan tüm yumurtalar toplanır. Laboratuvarda yapılan ilk kalite kontrolü sonrası uygun gelişim gösteren, tüm kaliteli yumurta hücreleri özel bir teknik ile dondurulur ve saklanır. Tüm bu işlemler adet başlangıcından itibaren 2-3 hafta sürmektedir.

Yumurta dondurma veya tüp bebekte kullanılan iğnelerin zararı var mı?

Hastalar tüp bebek veya yumurta dondurma işleminde kullanılan hormon iğnelerinin yumurtalıklarına herhangi bir zararı olup olmadığını, kanser veya hormon bozukluğu yapıp yapmadığını merak etmektedir.

Kısırlık tedavisinde kullanılan diğer ilaçlar gibi hormon iğnelerinin de yan etkileri olabilir ancak bunlar arasında kanser, hormon bozukluğu, erken menopoz veya yumurtalık hasarı yoktur. En çok görülen yan etkiler arasında karın ağrısı, şişkinlik, bulantı, kusma ve ishal bulunur. Nadiren sıcak basması veya duygu durum değişikleri görülebilir. Hormon iğnelerine bağlı olarak yumurtalıklar büyüyüp, şişebilir; karın ağrısı ve karın içinde sıvı toplanmasına neden olabilir. Bu duruma “yumurtalığın aşırı uyarılması sendromu” adı verilmektedir. Ancak bu durum kullanılan yeni teknik ve teknolojiler ile oldukça azaltılmıştır.

Yumurta dondurma işleminin zararı var mı?

İşlem sırasında, yumurtaları toplamak için kullanılan iğneler nadiren kanamaya, enfeksiyona veya bağırsakta, mesanede veya bir kan damarında hasara neden olabilir. Ayrıca yumurta toplam işlemi duygusal riskler içerir. Yumurta dondurma gelecekteki bir hamilelik için umut sağlayabilir, ancak başarı garantisi yoktur.

Donmuş yumurtalarınızı çocuk sahibi olmak için kullanırsanız, düşük yapma riski öncelikle yumurtalarınızın dondurulduğu andaki yaşınıza bağlı olacaktır. Yaşlı kadınların düşük yapma oranları, esas olarak daha yaşlı yumurtalara sahip olmaları nedeniyle daha yüksektir.

Bugüne kadar yapılan araştırmalar, yumurtanın donması sonucu doğan bebeklerde doğum kusurları riskinde bir artış göstermemiştir.

Yumurta dondurma için en uygun yaş nedir?

Yumurtalıklardaki yumurtaların sayısı ve kalitesi zaman içinde azalır. Bu nedenle yumurta dondurma işlemi ne kadar erken yapılırsa başarı şansı da o kadar yüksek olacaktır. Amerikan üreme tıbbı derneği (ASRM), ideal yumurta dondurma zamanı olarak 20’li yaşları ve 30’lu yaşların başını işaret etmektedir.

Birçok kadın 30’lu yaşların ikinci yarısından sonra ve hatta 40’lı yaşlarda yumurta dondurabileceğini, o döneme kadar rahatlıkla bekleyebileceğini düşünür ancak bu görüş hatalıdır. Araştırmalar 20’li yaşlarda elde edilen her bir yumurta başına hamilelik şansının yaklaşık %9 olduğunu, bu oranın 40 yaş üzerinde yumurta başına %3 civarında olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla daha ileri yaşlarda dondurulan yumurtalar ile hem hamilelik elde etmek daha güçtür, hem de bu hamileliğin doğumla sonuçlanması ihtimali de azalmaktadır. Ayrıca ileri yaşlarda dondurulan yumurtalar ile elde edilen hamileliklerde bebekte daha fazla yapısal veya kromozomal anormallik olması ihtimali vardır.

Kişisel olarak yumurta dondurmayı planlayan kadınların işlemi 38 yaşından sonrasına bırakmamalarını öneririm.

Yumurta dondurma veya tüp bebek öncesinde yumurtalarımın kalitesini artırmak için yapabileceğim bir şey var mı?

Yumurtalıkta bulunan yumurtaların kalitesi kadınlar arasında genetik özelliklere bağlı olarak değişse de, aşağıda yer alan ilaç, vitamin veya mikro besinlerin kullanılması yumurtalık sağlığı ve yumurtaların kalitesi açısından faydalı olabilir. Burada sıralanan maddelerin kullanımı her kadın için uygun olmayabilir. Kullanmadan önce doktorunuzdan bilgi almalısınız.

• DHEA
• CoQ10
• Probiyotikler
• Çinko
• Selenyum
• Balık yağı ve omega-3 yağ asitleri

Kaç yumurta dondurmam gerekir?

Kullanım zamanı geldiğinde yeterince donmuş yumurtaya sahip olduğunuzdan emin olmak için, planlanan hamilelik denemesi başına en az 10-15 yumurtayı dondurmanızı öneririz. Ancak bunlar çok genel sayılardır ve öneri yaşla birlikte değişecektir.

Yumurtalar kaç yıl saklanabilir?

Yumurtaların dondurulması onlara zarar vermez. Bazı bebekler 14 yıldan uzun süredir saklanan donmuş yumurtalardan doğmuştur. Çalışmalar, donmuş yumurta ile doğum kusurlarında veya genetik anormalliklerde artış olmadığını göstermektedir. Yumurta dondurma işleminden sonra artmış gebelik komplikasyonları riski yoktur.

Yumurtalar mı embriyo mu dondurulmalı?

Günümüz tüp bebek ve saklama teknolojileri ile, yumurtaların ve embriyoların çözülmelerinden sonra hayatta kalma oranları çok benzerdir.  Yumurtaların %90’dan fazlası ve embriyoların yaklaşık %95’i hayatta kalır.

Birçok insan donmuş bir embriyonun, donmuş bir yumurtadan çok hamilelik oluşturacağına inansa da, bu inanış doğru değildir. Yumurta dondurma ve embriyo dondurma farklı nedenlerle uygulanan işlemlerdir. Bu nedenle sizin şartlarınız için en uygun saklama şekli hangisi ise onu doktorunuz ile konuşarak belirleyebilirsiniz.